Avatar Wiki
Advertisement
Avatar Wiki
Artykuł

Pandora (w języku Na'vi: Eywa'eveng, czyli "dziecko Eywy") — największy egzoksiężyc gazowego giganta, Polifema; drugi co do wielkości to Kasandra. Atmosfera i środowisko Pandory zbliżone do ziemskich sprawiły, że jest to pierwsze ciało niebieskie, które ludzie postanowili skolonizować. To właśnie na Pandorze rozgrywają się niemal wszystkie wydarzenia w uniwersum Avatara.

Położenie[]

Pandora jest jednym z 14 księżyców planety Polifem, który orbituje wokół gwiazdy A systemu Alfa Centauri. Jest to najbliższym systemem gwiezdnym leżącym poza Układem Słonecznym i również znajduje się w galaktyce Drogi Mlecznej. Alfa Centauri A jest zarazem słońcem Pandory.

Odległość Pandory od Ziemii wynosi ok. 4,371 lat świetlnych, a podróż między nimi odbywa się przy użyciu pojazdu ISV Venture Star i trwa w przybliżeniu 6 lat.

Opis[]

Pod wieloma względami Pandora bardzo przypomina Ziemię; te dwa ciała są niemal bliźniacze. Mimo to środowisko księżyca Polifema jest o wiele bardziej niebezpieczne i bardziej zdradzieckie niż ziemskie. Na obu planetach występują bardzo podobne stworzenia, jeżeli chodzi o wygląd, odżywianie się, polowanie, zwyczaje i rozmnażanie. Rośliny, choć z pozoru też podobne do ziemskich, bywają zupełnie inne. Zdecydowaną większość tutejszej flory stanowią rośliny kolorowe, bardzo rzadko spotykane naturalnie na Ziemi. Wiele z nich absorbuje trujące gazy z atmosfery, co znalazło powszechne zastosowanie na Ziemi.

Na księżycu można spotkać piękne okazy natury, takie jak Kamienne Łuki, czyli wielkie, osiągające 500 m rozpiętości skały w tym właśnie kształcie oraz Góry Alleluja, czyli masywy przypominające ogromne głazy unoszące się tysiące m nad powierzchnią Pandory. Zapewnia to silne pole magnetyczne wytwarzane przez unobtanium oraz mała grawitacja tego egzoksiężyca.

Atmosfera[]

Isv

Statek kosmiczny ISV lecący nad Pandorą.

Pandorańska atmosfera składa się m.in. z azotu i tlenu (ich procentowy udział nie jest znany), dwutlenku węgla (którego udział wynosi ponad 18%), ksenonu (ciężkiego gazu, który stanowi ok. 5,5% objętości atmosfery i który odpowiada za wysoką gęstość powietrza), metanu i siarkowodoru (<1%). Choć Pandora ma podobny skład atmosfery do ziemskiej, powietrze nie nadaje się do oddychania przez człowieka w wyniku zbyt wysokiego poziom dwutlenku węgla (który na Ziemi wynosi jedynie ok. 0,03%), ksenonu i siarkowodorów, wypuszczanych do atmosfery w wyniku silnej aktywności wulkanicznej oraz geotermalnej. Gazy powodują wiele nieprzyjemnych reakcji - najpierw krztuszenie się, pieczenie śluzówek i utratę przytomności (po 20 sekundach), a po 4 minutach śmierć[1]. W tym przypadku pomocny staję się tu egzopak, który filtruje powietrze wdychane przez człowieka, usuwając z niego toksyczne dla człowieka składniki.

Głównie za sprawą ksenonu, atmosfera Pandory jest o ok. 20% gęstsza od ziemskiej, choć ciśnienie na poziomie morza jest o ok. 10% niższe. Jest to spowodowane mniejszym promieniem księżyca, co przekłada się na słabszą (o ok. 20%) grawitację.

Większa gęstość pandorańskiego powietrza oraz mniejsza grawitacja przyczyniają się do istnienia pewnych charakterystycznych cech księżyca, m.in. umożliwiają istnienie gigantycznych formacji skalnych ponad powierzchnią ziemi, np. Kamiennych Łuków czy latających gór (np. Góry Alleluja). Ponadto ułatwiają latanie tutejszym dużym zwierzętom, takim jak zmora górska, zmora leśna czy leonopteriks wielki. Bowiem choć duża gęstość stawia większy opór, zapewnia większą siłę nośną, która z kolei skuteczniej równoważy słabszą grawitację[2]. Opisywane cechy pandorańskiej atmosfery powodują również, że dla Na'vi względnie bezpieczne jest spadanie z dużych wysokości.

Pandorze udaje się utrzymać tak gęstą atmosferę przy niskiej masie, ponieważ obraca się ona między dwoma pasami promieniowania Polifema, odbijając większość wiatru słonecznego, który w przeciwnym razie "zdmuchnąłby" górne warstwy atmosfery, a wówczas życie nie rozwinęłoby się w takim stopniu.

Geologia[]

Budowa geologiczna księżyca przypomina budowę Ziemi: posiada żelaziste, płynne jądro, umieszczone w samym środku kuli księżyca, plastyczny płaszcz i półsztywną skorupę. Podobnie jak Ziemia, Pandora ma dwa wewnętrzne źródła ciepła: rozpad izotopów radioaktywnych w jądrze oraz energię grawitacyjną, która kiedyś ukształtowała księżyc. Ponadto istnieje dodatkowe, znacznie potężniejsze źródło energii, mianowicie prądy pływowe, pochodzące od oddziaływań grawitacyjnych sąsiadujących księżyców. Nadmiar energii powoduje szybszy dryf kontynentów, sprawiając, że płyty tektoniczne często się zderzają i energicznie pękają. Zjawisko to wyjaśnia brak dużych kontynentów na Pandorze, a także zwiększoną aktywność wulkaniczną i geotermalną, powodującą intensywny efekt cieplarniany i obecność toksycznych gazów. Z tego powodu krajobraz urozmaicają liczne gejzery i gorące źródła.

Geologiczny status Pandory przypomina ziemską erę mezozoiczną, w której nastąpił rozpad superkontynentu Pangei przez intensywną działalność tektoniczną. Może to oznaczać, że Pandora jest w stosunku do Ziemi jeszcze młodym, wciąż kształtującym się ciałem niebieskim.

Unobtanium

Unobtanium.

Najbardziej znanym i unikatowym dla Pandory zasobem mineralnym jest unobtanium, nadprzewodnik, który jest powodem pojawienia się ludzi na księżycu.

Pole magnetyczne[]

Płynne żelaziste jądro Pandory z okrężnymi prądami wytwarza dwubiegunowe pole magnetyczne. Głęboko pod powierzchnią gruntu znajdują się złoża unobtanium, które zwiększają natężenie pola setki razy, osłaniając Pandorę przed promieniowaniem kosmicznym i materią wyrzucaną z Alfa Centauri A. Silne pole magnetyczne związane ze złożami unobtanium tworzą lokalne zniekształcenia, które umożliwiły powstanie formacji skalnych unikatowych dla Pandory, jak Kamienne Łuki czy latające góry, na przykład Góry Alleluja. Zniekształceniom tym towarzyszą zawirowania magnetyczne, które utrudniają korzystanie z wielu ziemskich technologii w tych rejonach Pandory.

Sztorm pandora

Burza magnetyczna obserwowana na Pandorze.

Co więcej, pole magnetyczne Pandory bezpośrednio oddziałuje z tym pochodzącym od Polifema, znacznie potężniejszym. Mogłoby to doprowadzić do skierowania promieniowania uwięzionego w polu magnetycznym giganta na powierzchnię księżyca, co miałoby katastrofalne konsekwencje dla tamtejszego życia. Czasem wzajemna konfiguracja pól prowadzi do powstania linii indukcji magnetycznej, łączących bieguny księżyca. Płynący w nich prąd może osiągać natężenie o wartości milionów amperów, powodując zmiany ładunku elektrycznego obu ciał niebieskich. Objawia się to często obserwowanymi na Pandorze burzami magnetycznymi, które przypominają łączenie dwóch linii elektrycznych, a towarzyszące temu odgłosy i rozbłyski świetlne są podobne do burz atmosferycznych występujących na Ziemi.

Klimat i geografia[]

Powierzchnię Pandorę pokrywają liczne morza, wyspy i niewielkie lądy, a na nich jeziora, stawy i półwyspy, znów czyniąc księżyc podobnym do Ziemi. Nawet z kosmosu można dostrzec piękną, zielono-niebieską, znajomo wyglądającą powierzchnię Pandory. Jednak stosunek lądu do wody jest na niej znacznie większy, niż na Ziemi; w istocie, lądy zajmują większość powierzchni księżyca. Jednak, ze względu na jego rozdrobnienie, na Pandorze nie da się wyróżnić większych kontynentów; w związku z tym księżyc przypomina bardziej archipelag mniejszych i większych wysp.

Małe kontrasty powierzchni Pandory, czyli brak wyraźnych masywów morskich i lądowych, powoduje mniejsze niż na Ziemi zróżnicowanie klimatu. Pandora pozbawiona jest pustyń, a rejony arktyczne praktycznie nie występują. Czapy lodowe są znacznie mniejsze, niż ziemskie, i pływają swobodnie po powierzchni oceanów, pozbawione stałego, większego lądolodu. Erupcje wulkanów są częste i występują zarówno na lądzie, jak i na dnie oceanów. Wiele gór i innych formacji skalnych ma pochodzenie wulkaniczne. Na powierzchni księżyca rozrzucone są ogromne ilości gorących źródeł i gejzerów; nawet niektóre rzeki mają wrzące źródła. Wszystko to sprawia, że klimat Pandory generalnie jest ciepły. Dowodzą temu choćby rozległe lasy deszczowe obejmujące znaczną część księżyca.

Pandora8

Las deszczowy.

Pandorański klimat ulega częstym ociepleniom, spowodowanym bliskością Polifema i dwóch innych księżyców. Łagodzą one warunki panujące na księżycu i napędzają szybki dryf kontynentalny, co powoduje intensywne zjawiska wulkaniczne i pękanie mas kontynentalnych. To z kolei przyczyniające się do dalszego ogrzewania atmosfery Pandory.

Cykl dnia i nocy[]

Oprócz Alfa Centauri A, głównego źródła światła na Pandorze, w cyklu dnia i nocy istotna jest również gwiazda Alfa Centauri B (ACB). W położeniu najbliższym Pandorze ACB jest 2300 razy jaśniejszy, niż ziemski Księżyc w pełni, zaś w najdalszym, 170 razy jaśniejszy. Aż dwa źródła światła powodują, że na Pandorze istnieją dwa rodzaje nocy: głęboka noc, występująca niezwykle rzadko, i dominujący ciągły zmierzch. W tej pierwszej, na niebie Pandory nie ma ani ACA, ani ACB (znajdują się po drugiej stronie księżyca), zaś w tej drugiej księżyc oświetlany jest przez ACB i/lub przez Polifem i jego pozostałe satelity. Czasami dochodzi zaćmienia ACB przez Polifema, co trwa ok. 100 minut, jednak nawet wówczas noc nie jest całkowicie ciemna.

Całkowity czas trwania nocy/zmierzchu wynosi połowę pandorańskiej doby, a ich udział zależy od kąta położenia ACA i ACB względem Pandory. Jeśli znajdują się one pod kątem 180 stopni, kiedy Polifem i Pandora znajdują się idealnie między ACA i ACB, długość zmierzchu jest niemal równa długości dnia, a ACA i ACB pojawiają się na niebie naprzemiennie. Gdy kąt między nimi dąży do zera (czyli gdy ACB chowa się za ACA), zmierzch jest krótki. Istnieje też taka konfiguracja ciał niebieskich, w których długości nocy i zmierzchu są sobie równe.

Polifem na nocnym niebie

Polifem i jego satelity na nocnym niebie Pandory.

Oprócz gwiazd, nocą na niebie Pandory widać ogromnego Polifema, otoczonego przez inne naturalne satelity, które odbijając światło, dają dodatkowe oświetlenie. Całkowita ciemność bardzo rzadko zapada na Pandorze, ponieważ jest bardzo małe prawdopodobieństwo, że zarówno Polifem, jak jego księżyce oraz ACA i ACB znajdą się po drugiej stronie Pandory, niż obserwowane niebo.

Gdy podczas dnia zarówno ACA, jak i ACB znajdują się na niebie, zwiększa to jasność jedynie o ok. 0,5%. Jeśli obie gwiazdy zbliżą się do siebie, pomarańczowe światło ACB jest niemal niezauważalne. Lecz gdy na przestrzeni lat oddalą się od siebie, a światło ACA zostanie przesłonięte na Pandorze, wyraźnie uwidacznia się pomarańczowa iluminacja pochodząca od ACB. W swojej najdalszej pozycji względem Pandory, ACB jest ok. 2700 razy ciemniejsza niż ACA i nie wytwarza zauważalnego światła, choć wciąż jest widoczna jako jasnopomarańczowy dysk na niebie.

Trzeci członek systemu Alfa Centauri, ACC, to czerwony karzeł, który jest słabo widoczny z powierzchni Pandory. Z kolei nasze Słońce jest widoczne z Pandory na nocnym niebie jako jedna z najjaśniejszych gwiazd w konstelacji Kasjopei.

Ze względu na duży kąt między osią geograficzną a osią obrotu Pandory, wynoszący 29 stopni, roczne wahania długości dnia i nocy są znaczące. Co więcej, eliptyczny kształt orbity Polifema prowadzi do wahań temperatury i światła w granicach 10%. Z tego powodu życie na Pandorze wypracowało mechanizm pozwalający dostosować się do zmiennych warunków oświetlenia. Jest nim bardzo intensywna bioluminescencja, którą wykazują się prawie wszystkie formy pandorańskiego życia.

Biosfera[]

Obecność bogatej w tlen atmosfery, bliskość dających światło gwiazd oraz środowisko bogate w wodę i węglowodany sprawiło, że na Pandorze rozwinęły się liczne formy życia. W dużej części są one znacznie bardziej niebezpieczne, niż ziemskie, cechując się wysoką toksycznością (w przypadku roślin), agresją (u zwierząt) oraz licznymi mechanizmami obronnymi, choćby w postaci jaskrawych barw.

Rdzenni mieszkańcy[]

Główny artykuł: Na'vi
Tsu tey jake neytiri toruk makto

Klan Na'vi.

Rdzennymi humanoidalnymi mieszkańcami Pandory są Na'vi, rasa bardzo podobna do ludzkiej. Rozróżnia ich średnio 3-metrowy wzrost, niebieski lub zielonkawy kolor skóry, smukłe proporcje ciała, kocia twarz, a także obecność ogona i warkocza kryjącego skomplikowany system nerwowy. Wypracowali zorganizowane społeczeństwo, kierujące się bardzo rygorystycznie przestrzeganymi zasadami moralnymi, które powstrzymały ich przed rozwinięciem cywilizacji i gospodarki na miarę ludzkiej. Żyją w ścisłej zażyłości z naturą, nie podporządkowując jej swoim potrzebą, a raczej funkcjonując jako jej integralna część. Trudzą się polowaniem i zbieractwem, nie praktykują z kolei uprawy roślin ani hodowli zwierząt. Swoje domostwa urządzają w naturalnych schronieniach takich jak wnętrza olbrzymich drzew czy zagłębienia skalne.

Na'vi na różny sposób przystosowali się do specyficznych warunków panujących na księżycu. Barwa ich skóry jest jaskrawa, wpisując się w trend cechujący zarówno pandorańskie zwierzęta, jak i rośliny; jest to barwa ostrzegawcza, mająca odstraszać potencjalne drapieżniki. Chwytne palce Niebieskiego Ludu ułatwiają im wspinanie się po skałach i roślinnych pnączach, a także bieganie w gęstym powietrzu poprzez wbijanie się w miękką ziemię, z kolei ogon ułatwia utrzymywanie równowagi. Na'vi wyróżnia również warkocz, dzięki któremu mogą łączyć się na poziomie układu nerwowego z innymi formami pandorańskiego życia, głównie zwierzętami, sobą nawzajem oraz korzeniami roślin, uzyskując dostęp do globalnej sieci, którą postrzegają jako bóstwo, Eywę.

Fauna[]

Główny artykuł: Fauna Pandory
Główny artykuł: Kategoria:Zwierzęta
Thanator

Thanator, pandorański drapieżnik.

Księżyc Polifema zamieszkują liczne zwierzęta. Choć ich różnorodność jest równie wielka, jak na Ziemi, wszystkie je łączy kilka cech wspólnych. Główną jest obecność czułek służących do tworzenia neuronalnego łącza z innymi formami życia, a także z globalną siecią księżyca. Wszystkie poznane gatunki mają zdolność bioluminescencji, czyli świecenia w ciemności; cechą tą wykazują się także rośliny.

Zdecydowana większość kręgowców posiada sześć kończyn oraz gruby, chitynowy pancerz. Stworzenia żyjące na księżycu są zazwyczaj o wiele większe od zwierząt bytujących na Ziemi. Przykładem tego mogą być m.in. gromowół oraz młotogłów tytanoder, reprezentujące zwierzęta średniej wielkości, a osiągające po kilka m wysokości i długości.

Znaczną część pandorańskiej fauny stanowią drapieżniki, takie jak thanator lub wężowilk; nawet małe owady, takie jak piekielna osa, są bardzo jadowite i potrafią dotkliwie ukąsić. Nawet roślinożerne zwierzęta mają potężne mechanizmy obronne lub potrafią być agresywne; przykładowo, młotogłów tytanoder potrafi z łatwością zmiażdżyć kombinezon PZM, zaś żądłonietoperz, żywiący się wyłącznie owocami, odstrasza wrogów ostrymi zębami, sprawiając wrażenie jadowitego zwierzęcia. Nawet sześcionóg, który wyglądem przypomina ziemskie jelenie czy sarny, wydaje z siebie ostrzegawcze dźwięki i posiada intensywne barwy ochronne.

Na Pandorze występuje również szereg zwierząt latających, doskonale przystosowanych do tej czynności. Dla przykładu zmora górska, zmora leśna lub ogromny leonopteriks wielki mają przepływowy układ oddechowy, który chłodzi zmęczone mięśnie i minimalizuje opór tarcia. Oceany i wody śródlądowe zamieszkują z kolei liczne gatunki wodne oraz owady.

Flora[]

Główny artykuł: Flora Pandory
Główny artykuł: Kategoria:Rośliny

Większość planety pokrywa bogata roślinność w postaci wysokich lasów, gęstej zieleni oraz dużych skupisk wodorostów na wodzie. Bardzo wiele pandorańskich roślin jest drapieżnych, co wyróżnia je względem ziemskich. Przykładem jest kielisznik, który dzięki włoskom skierowanymi ku dołowi potrafi "połknąć" nawet człowieka. Nawet, jeśli nie żywią się mięsem, pandorańskie rośliny mają bardzo inwazyjne mechanizmy obronne, na przykład wybuchają kwasem.

Roślinność Pandory przystosowała się do niskiej grawitacji i gwałtownych wiatrów, rozwijając rozległy i głęboko sięgający system korzeni. W połączeniu z faktem, że rośliny tworzą połączenia nerwowe z sąsiadami, pozwoliło wytworzyć globalną sieć, przypominającą w budowie i działaniu neurony w ludzkim mózgu lub procesor komputera. Sieć ta, postrzegana przez Na'vi jako bogini Eywa, stanowi ich kanał wymiany myśli i wspomnień, zarówno z innymi formami życia, jak i ze swoimi dawno zmarłymi przodkami.

Zdecydowana większość flory absorbuje trujące gazy, pochodzące z atmosfery. Ta cecha znalazła swoje zastosowanie na Ziemi. Przykładem jest lód na patyku, który gromadzi w sobie silnie promieniującą pandorańską plazmę, emitując światło, które na Ziemi może być wytworzone jedynie w sztuczny sposób. Większa część pandorańskich roślin nie nadaje się do jedzenia ze względu na toksyczną zawartość.

Historia[]

Odkrycie[]

Badając system gwiezdny Alfa Centauri, w połowie XXI wieku ziemscy astronomowie odkryli, że w jednym z satelitów planety Polifem występuje wolny tlen w stężeniu podobnym do ziemskiego. Na tej podstawie wysnuli wniosek, że na księżycu, nazwanym Pandorą, może istnieć życie.

Na Pandorę wysłano bezzałogowe pojazdy, które znalazły na jej powierzchni zwierzęta, rośliny i dziwne formacje geologiczne. Naukowcy odkryli także źródło silnych pól magnetycznych; substancję cechującą się nadprzewodnictwem wysokotemperaturowym. Nazwano ją unobtanium.

Obecność nadprzewodnika, będącego od dawna marzeniem Ziemian, zainspirowała korporację o nazwie Zarząd Pozyskiwania Zasobów, eksplorującą przestrzeń kosmiczną dla zysków finansowych, do zorganizowania wyprawy na Pandorę.

Kolonizacja i konflikt z Na'vi[]

Prawdopodobnie w 2129 roku miało miejsce pierwsze lądowanie człowieka na Pandorze. Przez kolejnych 30 lat rozwijano kolonie i działalność przemysłową, skupiającą się głównie na wydobywaniu unobtanium; wszelkie inne dziedziny ludzkiej działalności na księżycu miały na celu wspomaganie górnictwa. Przykładowo, program Avatar, w ramach którego pilotuje się sztucznie stworzone ciała Na'vi, powołano pierwotnie, by zapewnić górników zdolnych pracować w pandorańskiej atmosferze; później rola avatarów ewoluowała w działalność naukową, której celem było poznawanie środowiska księżyca oraz wypracowywanie pokojowych relacji z coraz bardziej sceptycznymi wobec ludzi rdzennymi mieszkańcami. Ich stosunki z czasem były coraz bardziej napięte, a zaogniały je akty niszczenia środowiska i przejawy agresji ze strony żołnierzy działu bezpieczeństwa. Postępująca ekspansja działalności ZPZ, wywołana rosnącym głodem na złoża unobtanium, których wydobycie często odbywało się kosztem niszczenia wiosek Na'vi, w doprowadziła do eskalacji konfliktu, a w końcu do wybuchu pandorańskiej wojny.

Po serii konfliktów, z których w historii Pandory najsilniej zapisała się bitwa o Drzewo Dusz, rozegrana w 2154 roku, ludzie zostali pokonani zjednoczonymi siłami Na'vi oraz natchnionej przez Eywę dzikiej natury, zarówno zwierząt, jak i roślin. Zwycięstwo rdzennych mieszkańców księżyca było możliwe dzięki opowiedzeniu się nielicznych ludzi po stronie Na'vi. To właśnie przez nich ZPZ w tym samym roku zostało wypędzone z Pandory[3]. Minęło jednak kilka lat i korporacja powróciła, kontynuując i poszerzając swoją działalność[4].

Ostatecznie, po kilkudziesięciu latach całkowicie zawieszono przemysł na Pandorze. W XXIII wieku, po osiągnięciu ostatecznej ugody z Na'vi, otwarto za to działalność turystyczną, oferując Ziemianom wycieczki na Pandorę; niektórzy postanowili nawet przenieść się na księżyc na stałe[5].

Przypisy[]

  1. Tajny raport o świecie Pandory
  2. Niska gęstość powietrza i silniejsza grawitacja uniemożliwiają lot podobnie wielkich stworzeń na Ziemi.
  3. Avatar
  4. Avatar: Istota wody
  5. Pandora: The World of Avatar
Advertisement