— Chcę się uczyć.
— Ludzie Nieba nie mogą się uczyć, bo nie potrafią widzieć.
— Więc naucz mnie widzieć!
— Nie da się tego nauczyć.– Neytiri i Jake Sully, Avatar
Widzenie (ang. Seeing) — koncepcja filozoficzna wyznawana przez Na'vi, odnosząca się do ich relacji ze światem zewnętrznym, w tym ze sobą nawzajem. Jest podstawą ich funkcjonowania w społeczeństwie i w środowisku naturalnym. Jej obserwowanym na co dzień przejawem jest pozdrowienie "Widzę cię" (w języku Na'vi oel ngati kameie).
Filozofia[]
Choć ciężko jednoznacznie zdefiniować koncepcję "widzenia", można ją opisać jako sposób pojmowania przez Na'vi świata, w tym przestrzeni, czasu oraz jedności wszystkich istot i obiektów nieżywotnych (całokształt tego pojmują jako Eywę). Jest to także szeroko pojmowana umiejętność dostrzegania i rozumienia otoczenia, a także życia "tu i teraz", bez rozpamiętywania przeszłości i martwienia się o przyszłość. Ideę tę można porównać do stoicyzmu, ponieważ ułatwia Na'vi radzenie sobie z trudnościami, poszukiwanie odpowiedzi na nurtujące ich pytania oraz odnajdywanie swojego przeznaczenia.
"Widzenie" w odniesieniu do drugiej osoby czy innego żywego stworzenia oznacza dostrzeganie go nie tylko na poziomie wizualnym, ale przede wszystkim duchowym. Fraza oel ngati kameie jest przez Na'vi używana często i jest oznaką szacunku wobec drugiej osoby, rozpoznania jej i gotowości do rozmowy bądź innej interakcji; pozdrowieniu towarzyszy uniesienie dłoni do czoła. Z kolei prośba, wyrażona mniej więcej jako "zobacz mnie", dotyczy wyzbycia się ewentualnych uprzedzeń, które może mieć rozmówca[1].
Na'vi są przekonani, że koncepcji widzenia nie da się nikogo nauczyć, że druga osoba może co najwyżej sama pojąć tę filozofię. Uważają ponadto, że Ludzie Nieba są niezdolni do widzenia, i rzeczywiście, dopiero długi pobyt wśród Na'vi, integracja z nimi i nauka ich kultury pozwoliła obcym takim jak Jake Sully czy Able Ryder nauczyć się "widzieć".
W języku Na'vi[]
Język Na'vi ma dwa wyrazy, które tłumaczą się jako "widzieć": tse'a, odnoszące się do fizycznego spostrzegania, i kame, które oznacza dostrzeganie na poziomie duchowym. Oznacza to, że choć w tłumaczeniu oznaczają to samo ("Widzę cię"), frazy oel ngati tse'a i oel ngati kame mają dwa różne znaczenia.
Pozdrowienie Oel ngati kameie, z sufiksem <ie> w ostatnim słowie, oznacza szczególnie pozytywne nastawienie do rozmówcy, podczas gdy Oel ngati kame ma wydźwięk bardziej neutralny[2].
Ciekawostki[]
- Fraza "Widzę cię", w języku angielskim brzmiąca "I see you", dała inspirację finałowej piosence filmu Avatar "I See You" w wykonaniu Leony Lewis.